W poniedziałek 17 lutego grupa studentów Wydziału Humanistyczno-Społecznego UBB wybrała się na wycieczkę naukową do Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau. W wyjeździe, dofinansowanym ze środków Dziekana WHS, uczestniczyli studenci filologii polskiej, pedagogiki i filologii angielskiej, którzy w semestrze zimowym uczęszczali na wykład monograficzny "Jak zapisać Zagładę? Literatura polska wobec Holokaustu". Dodatkową inspiracją do zwiedzenia tego niezwykłego miejsca były niedawne obchody 80. rocznicy wyzwolenia nazistowskiego obozu zagłady KL Auschwitz-Birkenau. Zwiedzanie z licencjonowanym przewodnikiem trwało ok. 4 godzin i obejmowało stałą ekspozycję znajdującą się na terenie byłych niemieckich obozów zagłady w Oświęcimiu i Brzezince. Zgodnie z przedstawioną wcześniej prośbą przewodnik szczególny nacisk kładł na konteksty literackie, omawiając przykłady literatury obozowej i holokaustowej odnosząc się do zwiedzanych miejsc oraz ekspozycji. Ważnym punktem odniesienia była też rozmowa o filmie Jonathana Glazera "The Zone of Interest" (Strefa interesu) z roku 2023. Opowiada on o codziennym życiu Rudolfa Hoessa, komendanta KL Auschwitz, mieszkającego wraz z żoną i dziećmi w prywatnej willi zlokalizowanej tuż pod murami obozu w bezpośredniej strefie interesów niemieckiego państwa nazistowskiego.

Zwiedzając teren byłych obozów Zagłady i doświadczając złowrogiej niezwykłości tego Miejsca Pamięci, nazwanego przez nazistowskiego lekarza SS Heinza Thilo anus mundi ("odbytnicą świata"), nie sposób było nie przywołać słów Piotra Cywińskiego, dyrektora Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, który na pytanie: "Co mówi nam dzisiaj Auschwitz", odpowiedział: "Mówi, że są granice człowieczeństwa. I że można je przekroczyć. I co się dzieje po ich przekroczeniu". Tej wypowiedzi niech wtóruje słynna sentencja amerykańskiego filozofa George'a Santayany wyeksponowana nad wejściem do jednego z obozowych baraków KL Auschwitz: "Kto nie pamięta historii, skazany jest na jej ponowne przeżycie".

prof. Marek Bernacki